Chống hàng giả: khó cũng phải mạnh tay

Thiệt hại hữu hình do nạn hàng giả gây ra phần có thể đo đếm được lên tới hàng tỉ đô la Mỹ, còn mất mát vô hình là tổn thương đến thương hiệu sản phẩm, uy tín doanh nghiệp, khó lượng đoán.

Trong năm 2015, lực lượng quản lý thị trường đã phát hiện trên 25.000 vụ vi phạm, xử phạt hành chính 68.000 tỉ đồng, tổng trị giá vi phạm 536.000 tỉ đồng. Tuy vậy, cuộc chiến chống hàng giả chưa được toàn diện, vững chắc, triệt để như mong muốn. Số vụ phát hiện được còn nhỏ so với thực trạng. Số vụ bị xử lý còn ít hơn. Hiệu quả xử lý chưa tương xứng với tính chất, tình tiết từng vụ việc. Có vụ việc, đối tượng bị bắt giữ chỉ là người làm thuê, chưa đánh trúng đầu sỏ.

Có khá nhiều nguyên do. Ma lực lợi nhuận thời kinh tế thị trường cộng hưởng với việc mở cửa hội nhập có lẽ là căn nguyên số 1. Ngoài ra, còn do cơ chế chưa hoàn thiện, chồng chéo hoặc có mặt bị bỏ trống nên khi xảy ra vụ việc, doanh nghiệp bị xâm hại phải chạy nhiều cửa hay không biết bấu víu vào đâu. Và, không loại trừ có hành vi tiếp tay từ người trong lực lượng “gác đền”.

Vấn đề càng nhức nhối vì ta ở sát nách một “cường quốc làm hàng giả”. Hàng từ đây len lỏi theo đường chính tắc, cửa khẩu phụ, lối mòn chằng chịt trên hàng trăm ki lô mét đường biên, do chính cửu vạn của bên ta vì mưu sinh, được bọn đầu nậu thuê mướn khuân về. Lại có chuyện thoáng nghe tưởng như là vô lý nhưng có thật, doanh nghiệp có sản phẩm bị làm giả muốn ém thông tin vì sợ người tiêu dùng “tẩy chay ” các chính phẩm của mình!

Nếu tình hình này không được giải quyết thì hậu quả sẽ khôn lường. Nạn hàng giả làm vẩn đục môi trường sản xuất - kinh doanh, đầu độc môi sinh xã hội, nản lòng các nhà đầu tư, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” - là sự chuẩn bị hành trang không thể tốt hơn cho các doanh nghiệp của ta bước vào cuộc chơi hội nhập tới đây để không bị “đo ván” trên sân nhà.

Các vấn đề trên đây đã được đặt ra trong nhiều dịp, tại các cấp, trong các năm qua. Phân tích, đánh giá, đúc rút kinh nghiệm đều sắc bén, thuyết phục. Nhiều giải pháp hợp lý cũng đã được đưa ra.

Trong chuỗi các nhóm giải pháp, nổi bật là vai trò của doanh nghiệp vì sát sườn đến lợi ích, sự tồn tại và phát triển của chính họ.

Tại một sự kiện bàn thảo về chống hàng giả, hàng nhái, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, có câu chuyện rất đáng lưu tâm, có tính gợi mở. Đó là hai đơn vị cùng sản xuất phân bón, một ở Trung du Bắc bộ, một ở miền Tây Nam bộ, cùng là nạn nhân bị làm hàng giả, cùng nhận biết thủ đoạn làm giả nhưng có cách ứng xử không giống nhau.

Một đơn vị, một mặt cam kết đảm bảo sản xuất sản phẩm chất lượng tốt, giá hợp lý, xây dựng hệ thống phân phối, gắn kết với bà con nông dân... mặt khác đưa ra các kiến nghị về hoàn thiện pháp luật, mong sự quan tâm các cấp, ra quân của các lực lượng chức năng. Song, sửa hay ban hành mới văn bản pháp lý thì phải theo quy trình, không thể nhanh được. Các lực lượng chức năng đang thiếu nên hành động phải có chỉ lệnh, xử lý hậu quả phải có kinh phí, ắt phải đợi. Trong khi bọn làm giả thì không chịu khoanh tay, thậm chí càng tinh vi, tốc chiến.

Còn đơn vị kia thì từ việc điểm đúng chiêu làm giả là giả nhãn hiệu, bao bì đóng gói, đã tìm giải pháp thích hợp trong tầm tay hơn để đối phó. Đơn vị đã đầu tư máy móc hiện đại để làm bao bì, giúp người tiêu dùng dễ nhận diện hàng chính gốc của công ty; phối hợp với các công ty công nghệ để làm tem chống hàng giả cho từng sản phẩm; áp dụng ứng dụng truy xuất nguồn gốc; xây dựng tổng đài riêng cho người tiêu dùng với các mã khóa... Trước khi chờ luật pháp, các cơ quan chức năng cứu, công ty này đã tự cứu mình.
Bọn làm hàng giả còn lắm mưu ma, chước quỷ nên cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ... chưa thể tới hồi kết. Chống hàng giả vừa là việc cấp bách, vừa mang tính chiến lược, là một trong những điều kiện đảm bảo tồn tại, phát triển lành mạnh, bền vững. Càng khó thì càng phải tập trung giải quyết, lựa chọn cách làm nào cho có hiệu quả ngay chính là tự cứu mình trước khi... Trời cứu.